ABSTRACT
Sleep, which is among the basic human needs necessary for a healthy life, is an indispensable need that affects the quality of life. Individuals face sleep problems when sleep duration, quality and regularity are disrupted. In individuals undergoing breast cancer surgery, sleep patterns are disrupted and sleep quality decreases after surgical intervention. In this direction, nurses have great responsibilities in the management of sleep quality and in ensuring the quality sleep process. Evidence-based practices in the care of patients undergoing breast cancer surgery positively affect sleep quality. As a result of the literature review, it is seen that the number of studies examining the factors affecting the sleep quality of patients undergoing breast cancer surgery and evaluating nursing care is insufficient. The aim of this review is to examine the factors affecting the sleep quality of patients after breast cancer surgery in line with the literature and to include nursing interventions applied in this direction.
Keywords: Surgery, nursing, breast cancer, cancer, sleep
References
1
Yel P, Karadakovan A. Dünyada ve Türkiye’de Meme Kanserli Hastaların Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2020;5:36-46.
2
Genç A, Oğuz S. Kanserli Hastalarda Progresif Gevşeme Egzersizlerinin Kemoterapinin Yan Etkileri Üzerine Etkisi. IGUSABDER 2018;5:517-24.
3
Nazik E, Öztunç G, Şahin B. Kemoterapi Alan Meme Kanserli Hastalarda Progresif Gevşeme Egzersizlerinin Uyku Kalitesi ve Ağrıya Etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17:171-8.
4
Gözükan G. Kanser Hastalarında Psikolojik Faktörlerin Tedavi Uyumuna Etkileri. Uzmanlık Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları ABD, 2021. https://acikerisim.kku.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12587/18043
5
Yavuzşen T, Alacacıoğlu A, Çeltik A, Yılmaz U. Kanser ve Uyku Bozuklukları. Türk Onkoloji Dergisi 2014;29:112-9.
6
Maraş G, Ceyhan Ö. Meme Kanserli Hastalarda Ameliyat Sonrası Bulantı Kusma Risk Faktörleri ve Önleme Girişimleri. CUSBED 2021;1:32-40.
7
Kankaya B, Büyükaşık S, Kapan S, Alış H. Meme Kanseri Tedavisinde Güncel Yaklaşım. Tıp Fakültesi Klinikleri 2019;2:7-10.
8
Sarıcı SF. Opere Meme Kanseri Hastalarında Yaşam Kalitesi Düzeyi ve Yaşam Kalitesine Etki Eden Faktörler. Kocatepe Tıp Dergisi 2021;22:387-92.
9
Akyüz E. Meme Kanseri Cerrahisi Geçiren Kadınlarda Kol Aktivite Anketi’nin Türkçe' ye Uyarlanması, Geçerlik-Güvenirliği ve Lenf Ödemin Klinik Özelliklerine Göre Sonuç Ölçümlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2020. https://www.openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/handle/11655/22228?show=full&locale-attribute=en
10
Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram I, Jemal A, Bray F. Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries. CA Cancer J Clin 2021;71:209-249.
11
Gül A, Aygin D. Meme Kanseri Cerrahisi Sonrası Lenfödem ve Uçak Seyahati. IGUSABDER 2021;15:669-80.
12
Karahan E, Köstekli S, Çelik S, Yanık Demir T. Meme Cerrahisi Uygulanan Hastalarda Taburculuk Öncesi Bilgi Gereksinimleri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;9:230-43.
13
Ateş A, Totur Dikmen B. Meme Kanseri Cerrahisi ve Hemşirelik Bakımı: Bir Derleme. Gevher Nesibe Journal of Medical&Health Sciences 2021;6:10-5.
14
Ünal E, Atik D, Gözüyeşil E. Meme Kanseri ve Aromaterapi. Lokman Hekim Dergisi 2021;11:1-9.
15
Kurt B, Kapucu S. Meme Kanserli Hastalarda Progresif Gevşeme Egzersizlerinin Kemoterapi Semptomlarına Etkisi: Literatür Derlemesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2018;11:235-49.
16
Balcı H, Balcı Şener Ş. Meme Kanseri Cerrahisi Geçiren Kadınlarda Psikolojik Dayanıklılık. Akdeniz Tıp Dergisi 2022;8:347-53.
17
Yılmaz E, Coşkun T. Meme Kanserli Hastalarda Üst Ekstremite Sorunları ve Yaşam Kalitesi. Bakırköy Tıp Dergisi 2019;15:29-37.
18
Eti Aslan F, Özdemir Aslan E. Meme Kanserli Hastalarda Psikososyal Sorunlar Ve Hemşirelik Yaklaşımları. Türkiye Klinikleri 2019:51-4.
19
Uraz Ö, Günay U. Cerrahi Kliniklerde Çalışan Hemşirelerin Ameliyat Sonrası Sık Görülen Semptomlara Yönelik Tamamlayıcı ve Alternatif Yöntemlere İlişkin Bilgi ve Uygulamaları. YOBU Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2020;1:1-10.
20
Şenol V, Soyuer F, Akça RP, Argün M. Adölesanlarda Uyku Kalitesi ve Etkileyen Faktörler. Kocatepe Tıp Dergisi 2012:93-102.
21
Saygılı S, Akıncı AÇ, Hülya A, Dereli E. Üniversite Öğrencilerinde Uyku Kalitesi ve Yorgunluk. Electronic Journal of Vocational Colleges 2011:88-94.
22
Günaydın N. Bir Devlet Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Uyku Kalitesi ve Genel Ruhsal Durumlarına Etkisi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2014:33-40.
23
Kınacı Gümüşçubuk Y, Hizal M, Akıncı MB, Yalçın B, Gümüşçubuk O, Şendur MAN. Hormon Reseptör Pozitif Erken Evre Meme Kanserinde Adjuvan Hormonal Tedavinin Depresyon, Uyku Kalitesi ve Cinsel Fonksiyon Üzerine Etkinliğinin Araştırılması. Acta Oncologica Turcica 2020. https://actaoncologicaturcica.com/jvi.aspx?pdir=aot&plng=tur&un=AOT-24654&look4=
24
Berman A, Snyder S, Frandsen G. Sleep, (In) Kozier and Erbs Fundamental of Nursing, Concepts, Process, Practice. Pearson 2016:1066-1086. https://core.ac.uk/download/pdf/303737439.pdf
25
Yılmaz H, Tuncel D. Uyku Bozukluklarında Tedavi Rehberi. 2014. https://www.noroloji.org.tr/TNDData/Uploads/files/uyku%20bozukluklar%C4%B1%202014.pdf
26
Kurtar S. Mastektomi Sonrası Hastaların Uyku Kalitesi ve Etkileyen Faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Esasları Ana Bilim Dalı, Ankara, 2021.
27
Eyüpoğlu A, Ünlüoğlu İ, Bilgin M, Bilge U. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Görevlisi Hekimlerin Uyku Kalitelerinin ve Uyku Kalitelerine Etki Edebilecek Faktörlerin Değerlendirilmesi. Osmangazi Tıp Dergisi 2019;41:304-14
28
St-Onge MP, Mikic A, Pietrolungo CE. Effects of Diet on Sleep Quality. Adv Nutr 2016;7:938-49.
29
Yalın H. Yoğun Bakımda Uykusuzluk. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi 2016:9-15.
30
Berger AM, VonEssen S, Kuhn BR, Piper BF, Agrawal S, Lynch JC, Higginbotham P. Adherence, sleep, and fatigue outcomes after adjuvant breast cancer chemotherapy: results of a feasibility intervention study. Oncol Nurs Forum 2003:513-22.
31
Özkaya BÖ, Yüce Z, Gönenç M, Gül A, Alış H. Ameliyat Sonrası Erken Dönemde Hastanede Yatan Hastaların Uyku Düzenini Etkileyen Etmenler. Bakırköy Tıp Dergisi 2013;9:121-25.
32
Çam Yanık T, Altun Uğraş G. Akupresür Kullanımının Cerrahi Girişim Sonrası Uyku Kalitesine Etkisi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 2020;2:105-12.
33
Lafcı D. Meme Kanseri, Uyku ve Müzik Tedavisi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2018;44:61-4.
34
Hillman DR. Postoperative Sleep Disturbances: Understanding and Emerging Therapies. Adv Anesth 2017;35:1-24.
35
Su X, Wang DX. Improve postoperative sleep: what can we do? Curr Opin Anaesthesiol 2018;31:83-8.
36
Krystal AD, Edinger JD. Measuring sleep quality. Sleep Med 2008;9(Suppl 1):S10-7.
37
Jones SM, LaCroix AZ, Li W, Zaslavsky O, Wassertheil-Smoller S, Weitlauf J, Brenes GA, Nassir R, Ockene JK, Caire-Juvera G, Danhauer SC. Depression and quality of life before and after breast cancer diagnosis in older women from the Women's Health Initiative. J Cancer Surviv 2015;9:620-9.
38
Carpenter JS, Elam JL, Ridner SH, Carney PH, Cherry GJ, Cucullu HL. Sleep, fatigue, and depressive symptoms in breast cancer survivors and matched healthy women experiencing hot flashes. Oncol Nurs Forum 2004;31:591-8.
39
Inhestern L, Beierlein V, Bultmann JC, Möller B, Romer G, Koch U, Bergelt C. Anxiety and depression in working-age cancer survivors: a register-based study. BMC Cancer 2017;17:347.
40
Starkweather AR, Lyon DE, Schubert CM. Pain and inflammation in women with early-stage breast cancer prior to induction of chemotherapy. Biol Res Nurs 2013;15:234-41.
41
Miaskowski C, Cooper B, Paul SM, West C, Langford D, Levine JD, Abrams G, Hamolsky D, Dunn L, Dodd M, Neuhaus J, Baggott C, Dhruva A, Schmidt B, Cataldo J, Merriman J, Aouizerat BE. Identification of patient subgroups and risk factors for persistent breast pain following breast cancer surgery. J Pain 2012;13:1172-87.
42
Alfano CM, Lichstein KL, Vander Wal GS, Smith AW, Reeve BB, McTiernan A, Bernstein L, Baumgartner KB, Ballard-Barbash R. Sleep duration change across breast cancer survivorship: associations with symptoms and health-related quality of life. Breast Cancer Res Treat 2011;130:243-54.
43
Lehrer S, Green S, Ramanathan L, Rosenzweig KE. Insufficient sleep associated with increased breast cancer mortality. Sleep Med 2013;14:469.
44
Lehrer S, Green S, Ramanathan L, Rosenzweig KE. Obesity and deranged sleep are independently associated with increased cancer mortality in 50 US states and the District of Columbia. Sleep Breath 2013;17:1117-8.
45
Hollen PJ, Msaouel P, Gralla RJ. Determining issues of importance for the evaluation of quality of life and patient-reported outcomes in breast cancer: results of a survey of 1072 patients. Breast Cancer Res Treat 2015;151:679-86.
46
Fiorentino L, Rissling M, Liu L, Ancoli-Israel S. The Symptom Cluster of Sleep, Fatigue and Depressive Symptoms in Breast Cancer Patients: Severity of the Problem and Treatment Options. Drug Discov Today Dis Models 2011;8:167-73.
47
Akechi T, Momino K, Miyashita M, Sakamoto N, Yamashita H, Toyama T. Anxiety in disease-free breast cancer patients might be alleviated by provision of psychological support, not of information. Jpn J Clin Oncol 2015;45:929-33.
48
Vincent AJ, Ranasinha S, Sayakhot P, Mansfield D, Teede HJ. Sleep difficulty mediates effects of vasomotor symptoms on mood in younger breast cancer survivors. Climacteric 2014;17:598-604.
49
Kashani F, Kashani P. The effect of massage therapy on the quality of sleep in breast cancer patients. Iran J Nurs Midwifery Res 2014;19:113-8.
50
Fortner BV, Stepanski EJ, Wang SC, Kasprowicz S, Durrence HH. Sleep and quality of life in breast cancer patients. J Pain Symptom Manage 2002;24:471-80.
51
Rogers LQ, Courneya KS, Oster RA, Anton PM, Robbs RS, Forero A, McAuley E. Physical Activity and Sleep Quality in Breast Cancer Survivors: A Randomized Trial. Med Sci Sports Exerc 2017;49:2009-15.
52
Palesh O, Aldridge-Gerry A, Ulusakarya A, Ortiz-Tudela E, Capuron L, Innominato PF. Sleep disruption in breast cancer patients and survivors. J Natl Compr Canc Netw 2013;11:1523-30.
53
Beverly CM, Naughton MJ, Pennell ML, Foraker RE, Young G, Hale L, Feliciano EMC, Pan K, Crane TE, Danhauer SC, Paskett ED. Change in longitudinal trends in sleep quality and duration following breast cancer diagnosis: results from the Women's Health Initiative. NPJ Breast Cancer 2018;4:15.
54
Mansano-Schlosser TC, Ceolim MF. Factors associated with poor sleep quality in women with cancer. Rev Lat Am Enfermagem 2017;25:e2858.
55
Rao RM, Vadiraja HS, Nagaratna R, Gopinath KS, Patil S, Diwakar RB, Shahsidhara HP, Ajaikumar BS, Nagendra HR. Effect of Yoga on Sleep Quality and Neuroendocrine Immune Response in Metastatic Breast Cancer Patients. Indian J Palliat Care 2017;23:253-60.
56
Erdemir F. Hemşirelik Tanıları El Kitabı. İstanbul: Nobel, 2012:481-69.
57
Akdemir N, Birol L. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, Ankara: Nobel 2011:240-78.
58
Velioğlu P. Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar İstanbul: Akademi 2012:155-195.
59
Aştı TA, Karadağ A. Hemşirelik Esasları, İstanbul, Akademi 2019:942-52.
60
Yazar M, Altuntuğ K. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kliniğinde Yatan Kadın Hastalarda Uyku Sorunları. Journal of Turkish Sleep Medicine 2022;9:37-42.
61
Erim H. Yoğun Bakım Ünitesinde Yatan Hastaların Uyku Kalitesinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2018.
62
Önder İ, Masal E, Demirhan E, Horzum MB, Beşoluk Ş. Psychometric Properties of Sleep Quality Scale and Sleep Variables Questionnaire in Turkish Student Sample. IJPES 2016;3:9-21.
63
Ağargün MY, Kara H, Anlar O. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi’nin Geçerliği ve Güvenirliği. Turk Psikiyatri Dergisi 1996;7:107-11.
64
Sönmez N. Scopa Uyku Ölçeği Türkçe Versiyonunun Geçerliği ve Güvenirliği. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi 2018.
65
Özlü ZK, Özer N. Richard-Campbell Uyku Ölçeği Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Journal of Turkish Sleep Medicine 2015;2:29-32.
66
Bahar A, Ovayolu Ö, Ovayolu N. Onkoloji Hastalarında Sık Karşılaşılan Semptomlar ve Hemşirelik Yönetimi. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2019;6: 42-58.
67
Demir G, Öztunç G. Gürültünün Gece Uykusu ve Yaşamsal Bulgular Üzerine Etkisi. Turk J Intense Care 2017;15:107-16.
68
Cibse - Code Lighting For Hospitals. Hospitals and Health Care Buildings LG:2 1989, London. Available from: https://www.scribd.com/document/554003120/CIBSE-CODE-LIGHTING-FOR-HOSPITALS-EDITABLE# .
