Amaç:

Bu çalışmada, vardiyalı çalışan sağlık personelinde sirkadiyen ritmin bozulmasına bağlı olarak beslenme durumlarındaki değişiklikler ile bilişsel fonksiyonlar üzerinde görülen bozulmaların araştırılması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:

Bu çalışma Temmuz-Ağustos 2021 tarihleri arasında 25-50 yaş aralığındaki 100 gönüllü (vardiyalı: 50, vardiyasız: 50) birey ile yürütülmüştür. Bireylerin sosyo-demografik özellikleri, beslenme durumları ve bilişsel fonksiyonları anket formu ile değerlendirilmiştir.

Bulgular:

Bireylerin yaş ortalaması 36,2±6,82 yıldır. Vardiyalı çalışan bireylerin vardiyasız çalışan bireylere göre daha fazla oranla alkol kullandığı, kronik hastalıklara sahip olduğu ve öğün atladığı belirlenmiştir. Ayrıca vardiyalı çalışan bireylerin vardiyasız çalışan bireylere göre günlük su tüketimlerinin daha az, kahve ve çay tüketimlerinin daha fazla olduğu görülmüştür (p<0,05). Vardiyalı çalışan kadınların vardiyasız çalışan kadınlara göre daha yüksek beden kütle indeksi (BKİ) değerine sahip olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Normal BKİ aralığında bulunan bireylerin bilişsel değerlendirme puanı (25,9±2,54) obez bireylerin puanına (24,2±2,93) göre istatistiksel açıdan anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur (p<0,05). Vardiyalı çalışan bireylerin Montreal bilişsel değerlendirme ölçeğinden aldıkları puan ile diyetle çoklu doymamış yağ asidi, omega-6 ve E vitamini alımları arasında pozitif; vardiyasız çalışan bireylerin ise bitkisel protein, posa, çözünmez posa, A vitamini, B1 vitamini, B3 vitamini, folat, magnezyum, demir, çinko ve bakır alımları arasında negatif bir ilişki saptanmıştır.

Sonuç:

Vardiyalı çalışanların bilişsel değerlendirme puanlarının vardiyasız çalışanlara göre daha düşük olduğu sonucuna varılmıştır. Vardiyalı çalışma sisteminin beslenme alışkanlıkları ve beslenme durumu açısından da önemli fark yarattığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Beslenme durumu, bilişsel değerlendirme, vardiya, sirkadiyen ritim