ÖZET

Amaç:

Bu çalışmada, vardiyalı çalışan sağlık personelinde sirkadiyen ritmin bozulmasına bağlı olarak beslenme durumlarındaki değişiklikler ile bilişsel fonksiyonlar üzerinde görülen bozulmaların araştırılması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:

Bu çalışma Temmuz-Ağustos 2021 tarihleri arasında 25-50 yaş aralığındaki 100 gönüllü (vardiyalı: 50, vardiyasız: 50) birey ile yürütülmüştür. Bireylerin sosyo-demografik özellikleri, beslenme durumları ve bilişsel fonksiyonları anket formu ile değerlendirilmiştir.

Bulgular:

Bireylerin yaş ortalaması 36,2±6,82 yıldır. Vardiyalı çalışan bireylerin vardiyasız çalışan bireylere göre daha fazla oranla alkol kullandığı, kronik hastalıklara sahip olduğu ve öğün atladığı belirlenmiştir. Ayrıca vardiyalı çalışan bireylerin vardiyasız çalışan bireylere göre günlük su tüketimlerinin daha az, kahve ve çay tüketimlerinin daha fazla olduğu görülmüştür (p<0,05). Vardiyalı çalışan kadınların vardiyasız çalışan kadınlara göre daha yüksek beden kütle indeksi (BKİ) değerine sahip olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Normal BKİ aralığında bulunan bireylerin bilişsel değerlendirme puanı (25,9±2,54) obez bireylerin puanına (24,2±2,93) göre istatistiksel açıdan anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur (p<0,05). Vardiyalı çalışan bireylerin Montreal bilişsel değerlendirme ölçeğinden aldıkları puan ile diyetle çoklu doymamış yağ asidi, omega-6 ve E vitamini alımları arasında pozitif; vardiyasız çalışan bireylerin ise bitkisel protein, posa, çözünmez posa, A vitamini, B1 vitamini, B3 vitamini, folat, magnezyum, demir, çinko ve bakır alımları arasında negatif bir ilişki saptanmıştır.

Sonuç:

Vardiyalı çalışanların bilişsel değerlendirme puanlarının vardiyasız çalışanlara göre daha düşük olduğu sonucuna varılmıştır. Vardiyalı çalışma sisteminin beslenme alışkanlıkları ve beslenme durumu açısından da önemli fark yarattığı gözlemlenmiştir.

References

Pati AK, Chandrawshi A, Reinberg A. Shift work: consequence and management. Curr Sci 2002;81:32-47.

Laposky AD, Bass J, Kohsaka A, Turek FW. Sleep and circadian rhythms: key components in the regulation of energy metabolism. FEBS Lett 2008;582:142-51.

Atkinson G, Fullick S, Grindey C, Maclaren D. Exercise, energy balance and the shift worker. Sports Med 2008;38:671-85.

Antunes LDa C, Jornada MN, Ramalho L, Hidalgo MP. Correlation of shift work and waist circumference, body mass index, chronotype and depressive symptoms. Arq Bras Endocrinol Metabol 2010;54:652-6.

Bahşi İ, Çetkin M, Kervancıoğlu P, Orhan M, Ayan H, Sayın S. Tıp fakültesi derslerinin verimliliği, işleniş şekli ve öğrencilerin devam kontrolünün değerlendirilmesi. Genel Tıp Derg 2018;28:89-95.

Faydaoğlu E, Energin E, Sürücüoğlu MS. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesinde okuyan öğrencilerin kahvaltı yapma alışkanlıklarının saptanması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2013;2:299-311.

Ortega RM, Requejo AM, Andrés P, López-Sobaler AM, Quintas ME, Redondo MR, Navia B, Rivas T. Dietary intake and cognitive function in a group of elderly people. Am J Clin Nutr 1997;66:803-9.

Frith E, Shivappa N, Mann JR, Hébert JR, Wirth MD, Loprinzi PD. Dietary inflammatory index and memory function: population-based national sample of elderly Americans. Br J Nutr 2018;119:552-8.

Rouch I, Wild P, Ansiau D, Marquié JC. Shiftwork experience, age and cognitive performance. Ergonomics 2005;48:1282-93.

Rollinson D, Rathlev N, Moss M, Killiany R, Sassower K, Auerbach S, Fish SS. The effects of consecutive night shifts on neuropsychological performance of interns in the emergency department: a pilot study. Ann Emerg Med 2003;41:400-6.

Leproult R, Colecchia EF, Berardi AM, Stickgold R, Kosslyn SM, Van Cauter E. Individual differences in subjective and objective alertness during sleep deprivation are stable and unrelated. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 2002;284:R280-90.

World Health Organization. Waist circumference and waist-hip ratio report of a who expert consultation. Geneva, 2008;1-47.

Ashwell M, Browning LM. The Increasing Importance of Waist-to Height Ratio to Assess Cardiometabolic Risk: A Plea for Consistent Terminology. The Open Obesity Journal 2011;3:70-7.

National Institutes of Health. Nutrient Recommendations: Diatary Reference Intakes (DRI). Available from: https://ods.od.nih.gov/Health_Information/Dietary_Reference_Intakes.aspx

Nasreddine ZS, Phillips NA, Bédirian V, Charbonneau S, Whitehead V, Collin I, Cummings JL, Chertkow H. The Montreal Cognitive Assessment, MoCA: a brief screening tool for mild cognitive impairment. J Am Geriatr Soc 2005;53:695-9.

Selekler K, Cangöz B, Uluç S. Montreal bilişsel değerlendirme ölçeği (MOBİD)'nin hafif bilişsel bozukluk ve alzheımer hastalarını ayırt edebilme gücünün incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2010;13:166-71.

Geliebter A, Gluck ME, Tanowitz M, Aronoff NJ, Zammit GK. Work-shift period and weight change. Nutrition 2000;16:27-9.

Khosravipour M, Khanlari P, Khazaie S, Khosravipour H, Khazaie H. A systematic review and meta-analysis of the association between shift work and metabolic syndrome: The roles of sleep, gender, and type of shift work. Sleep Med Rev 2021. doi: 10.1016/j.smrv.2021.101427.

Costa G, Di Milia L. Aging and shift work: a complex problem to face. Chronobiol Int 2008;25:165-81.

Kim MJ, Son KH, Park HY, Choi DJ, Yoon CH, Lee HY, Cho EY, Cho MC. Association between shift work and obesity among female nurses: Korean Nurses’ Survey. BMC Public Health 2013;13:1204. doi: 10.1186/1471-2458-13-1204.

Nea FM, Pourshahidi LK, Kearney JM, Livingstone MBE, Bassul C, Corish CA. A qualitative exploration of the shift work experience: the perceived effect on eating habits, lifestyle behaviours and psychosocial wellbeing. J Public Health (Oxf) 2018;40:e482-e92.

Chan MF. Factors associated with perceived sleep quality of nurses working on rotating shifts. J Clin Nurs 2009;18:285-93.

Buchvold HV, Pallesen S, Øyane NM, Bjorvatn B. Associations between night work and BMI, alcohol, smoking, caffeine and exercise--a cross-sectional study. BMC Public Health 2015;15:1112.

Barbadoro P, Santarelli L, Croce N, Bracci M, Vincitorio D, Prospero E, Minelli A. Rotating shift-work as an independent risk factor for overweight Italian workers: a cross-sectional study. PLoS One 2013;8:e63289. doi: doi: 10.1371/journal.pone.0063289

Taheri S, Lin L, Austin D, Young T, Mignot E. Short sleep duration is associated with reduced leptin, elevated ghrelin, and increased body mass index. PLoS Med 2004;1:e62.

Garaulet M, Madrid JA. Chronobiology, genetics and metabolic syndrome. Curr Opin Lipidol 2009;20:127-34.

Gómez-Abellán P, Gómez-Santos C, Madrid JA, Milagro FI, Campion J, Martínez JA, Ordovás JM, Garaulet M. Circadian expression of adiponectin and its receptors in human adipose tissue. Endocrinology 2010;151:115-22.

Naghashpour M, Amani R, Nematpour, S, Haghighizadeh MH. Dietary, anthropometric, biochemical and psychiatric indices in shift work nurses. Food and Nutrition Sciences 2013;4:1239-46.

Dorrian J, Paterson J, Dawson D, Pincombe J, Grech C, Rogers AE. Sleep, stress and compensatory behaviors in Australian nurses and midwives. Rev Saúde Pública 2011;45:922-30.

Niu SF, Chu H, Chen CH, Chung MH, Chang YS, Liao YM, Chou KR. A comparison of the effects of fixed-and rotating-shift schedules on nursing staff attention levels: a randomized trial. Biol Res Nurs 2013;15:443-50.

Soutif-Veillon A, Ferland G, Rolland Y, Presse N, Boucher K, Féart C, Annweiler C. Increased dietary vitamin K intake is associated with less severe subjective memory complaint among older adults. Maturitas 2016;93:1316.

Chouet, J, Ferland, G, Féart, C, Rolland, Y, Presse, N, Boucher, K, Annweiler, C. Dietary vitamin K intake is associated with cognition and behaviour among geriatric patients: the CLIP study. Nutrients 2015;7:6739-50.

Chou YC, Lee MS, Chiou JM, Chen TF, Chen YC, Chen JH. Association of Diet Quality and Vegetable Variety with the Risk of Cognitive Decline in Chinese Older Adults. Nutrients 2019;11:1666. doi: 10.3390/nu11071666.

Bøhn SK, Myhrstad MCW, Thoresen M, Erlund I, Vasstrand AK, Marciuch A, Carlsen MH, Bastani NE, Engedal K, Flekkøy KM, Blomhoff R. Bilberry/red grape juice decrease plasma biomarkers of inflammation and tissue damage in aged men with subjective memory impairment-a randomized clinical trial. BMC Nutr 2021;7:75.

Martínez-Lapiscina EH, Clavero P, Toledo E, Estruch R, Salas-Salvadó J, San Julián B, Sanchez-Tainta A, Ros E, Valls-Pedret C, Martinez-Gonzalez MÁ. Mediterranean diet improves cognition: the PREDIMED-NAVARRA randomized trial. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2013;84:1318-25.

Mazza E, Fava A, Ferro Y, Rotundo S, Romeo S, Bosco D, Pujia A, Montalcini T. Effect of the replacement of dietary vegetable oils with a low dose of extravirgin olive oil in the Mediterranean diet on cognitive functions in the elderly. J Transl Med 2018;16:10.

Vardiyalı Çalışan Sağlık Çalışanlarının Beslenme Durumu ile Bilişsel İşlevleri Arasındaki İlişki

ÖZET

References