ÖZET
Amaç:
Uyku problemleri, Parkinson hastalığının (PH) en yaygın motor olmayan semptomlarından biridir. Uyku sorunlarını daha iyi yönetebilmek için ise öncelikle değerlendirilmesi ve tespit edilmesi gerekmektedir. Bu çalışma, Parkinson Hastalığı Uyku Ölçeği-2'nin (PHUÖ-2) Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirliğini değerlendirmek amacıyla yürütülmüştür.
Gereç ve Yöntem:
Araştırmaya, Parkinson tanısı kesinleşmiş 135 hasta dahil edilmiş ve çalışma Nisan 2019-Ocak 2021 tarihleri arasında yürütülmüştür. Veriler, Hasta Bilgi Formu ve PHUÖ-2 kullanılarak toplanmıştır. Ölçeğin geçerliğini test etmek için; psikodilbilimsel değerlendirme, kapsam geçerliğini analizleri ve yapı geçerliğini için faktörlerin uyumunu değerlendirmek amacıyla Doğrulayıcı Faktör Analizi uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirliğini test etmek için ise; madde toplam puan korelasyonu, Cronbach alfa katsayısı ve test-tekrar test analizi uygulanmıştır.
Bulgular:
Ölçeğin, kapsam geçerlik oranı 0,875 ve 1 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğe ilişkin model Doğrulayıcı Faktör Analizi ile incelendiğinde uyum indekslerinin iyi düzeyde olduğu görülmüştür. Cronbach alfa ölçeğin tamamı için 0,90, alt boyutları için 0,71-0,81 arasında bulunmuştur ve yüksek güvenirliğe işaret etmektedir. Madde-toplam korelasyon katsayısına baktığımızda maddelerin hiçbirinin eşik değer olan 0.30’un altında olmadığı görülmüştür (0,31 ile 0,78 arasında). Test-tekrar test analizinde korelasyon katsayısı 0,91 olarak bulunmuştur ve yüksek güvenirliği göstermektedir.
Sonuç:
Bu çalışma ile PDSS-2’nin Türkçe versiyonunun geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu belirlenmiştir.
References
1
Gültekin M, Ulukan Ç, Tezcan S, Doğu O, Hanağasi H, Bilgiç B, Bora Tokçaer A, Çakmur R, Elibol B, Mirza M, İnce Günal D, Erer Özbek ÇS, Kenangil G, Yilmaz Küsbeci Ö, Akbostanci MC. Multicenter study of levodopa carbidopa intestinal gel in Parkinson’s disease: the Turkish experience. Turk J Med Sci 2020;50:66-85.
2
Muangpaisan W, Mathews A, Hori H, Seidel D. A systematic review of the worldwide prevalence and incidence of Parkinson’s disease. J Med Assoc Thai 2011;94:749-55.
3
Hirsch L, Jette N, Frolkis A, Steeves T, Pringsheim T. The Incidence of Parkinson’s Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis. Neuroepidemiology 2016;46:292-300.
4
Kumaresan M, Khan S. Spectrum of Non-Motor Symptoms in Parkinson’s Disease. Cureus 2021;13:e13275. doi:10.7759/cureus.13275
5
Hurt CS, Rixon L, Chaudhuri KR, Moss-Morris R, Samuel M, Brown RG. Barriers to reporting non-motor symptoms to health-care providers in people with Parkinson’s. Parkinsonism Relat Disord 2019;64:220-5.
6
Chahine LM, Amara AW, Videnovic A. A systematic review of the literature on disorders of sleep and wakefulness in Parkinson’s disease from 2005 to 2015. Sleep Med Rev 2017;35:33-50.
7
Sobreira-Neto MA, Pena-Pereira MA, Sobreira EST, Chagas MHN, Fernandes RMF, Tumas V, Eckeli AL. High Frequency of Sleep Disorders in Parkinson’s Disease and Its Relationship with Quality of Life. Eur Neurol 2017;78:330-7.
8
Suzuki K, Okuma Y, Uchiyama T, Miyamoto M, Sakakibara R, Shimo Y, Hattori N, Kuwabara S, Yamamoto T, Kaji Y, Hirano S, Kadowaki T, Hirata K; Kanto NMPD investigators. Impact of sleep-related symptoms on clinical motor subtypes and disability in Parkinson’s disease: a multicentre cross-sectional study. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2017;88:953-9.
9
Zhang Y, Ren R, Sanford LD, Yang L, Zhou J, Tan L, Li T, Zhang J, Wing YK, Shi J, Lu L, Tang X. Sleep in Parkinson’s disease: A systematic review and meta-analysis of polysomnographic findings. Sleep Med Rev 2020;51:101281. doi: 10.1016/j.smrv.2020.101281.
10
Yang X, Liu B, Shen H, Li S, Zhao Q, An R, Hu F, Ren H, Xu Y, Xu Z. Prevalence of restless legs syndrome in Parkinson’s disease: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Sleep Med 2018;43:40-6.
11
Crosta F, Desideri G, Marini C. Obstructive sleep apnea syndrome in Parkinson’s disease and other parkinsonisms. Funct Neurol 2017;32:137-41.
12
Sixel-Döring F, Zimmermann J, Wegener A, Mollenhauer B, Trenkwalder C. The Evolution of REM Sleep Behavior Disorder in Early Parkinson Disease. Sleep 2016;39:1737-42.
13
Tang X, Yu L, Yang J, Guo W, Liu Y, Xu Y, Wang X. Association of sleep disturbance and freezing of gait in Parkinson disease: prevention/delay implications. J Clin Sleep Med 2021;17:779-89.
14
Arnaldi D, Cordano C, De Carli F, Accardo J, Ferrara M, Picco A, Tamburini T, Brugnolo A, Abbruzzese G, Nobili F. Parkinson’s Disease Sleep Scale 2: application in an Italian population. Neurol Sci 2016;37:283-8.
15
Chaudhuri KR, Pal S, DiMarco A, Whately-Smith C, Bridgman K, Mathew R, Pezzela FR, Forbes A, Högl B, Trenkwalder C. The Parkinson’s disease sleep scale: a new instrument for assessing sleep and nocturnal disability in Parkinson’s disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2002;73:629-35.
16
Muntean ML, Benes H, Sixel-Döring F, Chaudhuri KR, Suzuki K, Hirata K, Zimmermann J, Trenkwalder C. Clinically relevant cut-off values for the Parkinson’s Disease Sleep Scale-2 (PDSS-2): a validation study. Sleep Med 2016;24:87-92.
17
Högl B, Arnulf I, Comella C, Ferreira J, Iranzo A, Tilley B, Trenkwalder C, Poewe W, Rascol O, Sampaio C, Stebbins GT, Schrag A, Goetz CG. Scales to assess sleep impairment in Parkinson’s disease: critique and recommendations. Mov Disord 2010;25:2704-16.
18
Trenkwalder C, Kohnen R, Högl B, Metta V, Sixel-Döring F, Frauscher B, Hülsmann J, Martinez-Martin P, Chaudhuri KR. Parkinson’s disease sleep scale--validation of the revised version PDSS-2. Mov Disord 2011;26:644-52.
19
Akbar M, Amusroh RF, Basri MI, Tammasse J, Bahar A. A validity and reliability study of Parkinson Disease Sleep Scale 2 (PDSS-2) in Parkinson disease patient with sleep disorder. Medicina Clínica Práctica 2021;4:100216. doi: 10.1016/j.mcpsp.2021.100216
20
Yang HJ, Kim HJ, Koh SB, Kim JS, Ahn TB, Cheon SM, Cho JW, Kim YJ, Ma HI, Park MY, Baik JS, Lee PH, Chung SJ, Kim JM, Song IU, Kim JY, Sung YH, Kwon DY, Lee JH, Lee JY, Kim JS, Yun JY, Kim HJ, Hong JY, Kim MJ, Youn J, Kim JS, Oh ES, Yoon WT, You S, Kwon KY, Park HE, Lee SY, Kim Y, Kim HT, Kim SJ. Subtypes of Sleep Disturbance in Parkinson’s Disease Based on the Cross-Culturally Validated Korean Version of Parkinson’s Disease Sleep Scale-2. J Clin Neurol 2020;16:66-74.
21
Terwee CB, Mokkink LB, Knol DL, Ostelo RW, Bouter LM, de Vet HC. Rating the methodological quality in systematic reviews of studies on measurement properties: a scoring system for the COSMIN checklist. Qual Life Res 2012;21:651-7.
22
Bolarinwa OA. Principles and methods of validity and reliability testing of questionnaires used in social and health science researches. Niger Postgrad Med J 2015;22:195-201.
23
Suzuki K, Miyamoto M, Miyamoto T, Tatsumoto M, Watanabe Y, Suzuki S, Iwanami M, Sada T, Kadowaki T, Numao A, Trenkwalder C, Hirata K. Nocturnal disturbances and restlessness in Parkinson’s disease: using the Japanese version of the Parkinson’s disease sleep scale-2. J Neurol Sci 2012;318:76-81.
24
Yusoff MSB. ABC of content validation and content validity index calculation. Education in Medicine Journal 2019;11:49-54.
25
Kocoglu-Tanyer D, Dengiz KS, Sacikara Z. Development and psychometric properties of the public attitude towards vaccination scale - Health belief model. J Adv Nurs 2020;76:1458-68.
26
Çapık C. Use of confirmatory factor analysis in validity and reliability studies. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17:196-205.
27
Martinez-Martin P, Wetmore JB, Rodríguez-Blázquez C, Arakaki T, Bernal O, Campos-Arillo V, Cerda C, Estrada-Bellmann I, Garretto N, Ginsburg L, Máñez-Miró JU, Martínez-Castrillo JC, Pedroso I, Serrano-Dueñas M, Singer C, Rodríguez-Violante M, Vivancos F. The Parkinson’s Disease Sleep Scale-2 (PDSS-2): Validation of the Spanish Version and Its Relationship With a Roommate-Based Version. Mov Disord Clin Pract 2019;6:294-301.
28
Grove SK, Burns N, Gray J. The practice of nursing research: Appraisal, Synthesis, and Generation of Evidence. 7rd Edition. Elsevier, Saunders; 2012.
