PAP Tedavisi ve Uyum Sorunları

Obstrüktif uyku apne sendromunda (OUAS) altın standart tedavi sürekli pozitif havayolu basıncı (CPAP) uygulamasıdır. CPAP uygulaması ilk defa Sullivan tarafından 1981 yılında bulunmuş ve OUAS olan hastalarda kullanılmıştır (1). Takip eden yıllarda yapılan çalışmalarda CPAP tedavisi ile apne-hipone indeksinde (AHİ) ve arousallarda azalma olduğu, uyku mimarisinin, gündüz aşırı uykululuk, nörokognitif bozukluklar ve psikolojik fonksiyonların düzeldiği, yaşam kalitesinin arttığı gösterilmiştir. Fakat kardiovasküler hastalık (özellikle hipertansiyon) riskine olan etkisi ile ilgili veriler çelişkilidir ve özellikle OUAS şiddetine göre CPAP’ın etkisi net bilinmemektedir (2). Amerikan Uyku Derneği (AASM) tarafından OUAS tedavisinde CPAP ve BİPAP kullanımı ile ilgili yayınlanmış rehberlerde CPAP tedavisi, orta ve ağır OUAS için standart tedavi olarak önerilmiş, CPAP kullanımının objektif olarak eğitimli sağlık personeli tarafından yakın takip edilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Uyumu arttırmak için ayrıca sistematik eğitim verilmesi ve cihazlara ısıtıcı-nemlendirici ilavesi önerilmiştir. Tedavinin başlangıcında hastaya hastalığı ve tedavisi ile ilgili bilgiler verilmesi, tedavi sonuçlarının değerlendirilmesi, tedavi sırasında ortaya çıkacak sorunlar hakkında bilgilendirilip nasıl başa çıkması gerektiği anlatılmalıdır (3,4). CPAP tedavisinin gündüz uykululuk ve fonksiyonel iyileşme sağlayabilmesi için her gece en az 4 saat kullanılması gereklidir. En etkili sonuçlar ise 6 saat üzerinde kullanıldığı zaman ortaya çıkmaktadır (5-7). Kullanılan günlerin %70’inden fazlasında gecede 4 saat üstünde CPAP kullanan hastalar tedaviye uyumlu kabul edilmektedir (5). Pratikte uzun süreli CPAP kullanımına uyum çalışmalarda %29-83 arasında bulunmuştur (7). CPAP uyumunun doğru değerlendirilmesi için sayaçlara bakılarak objektif olarak hesaplanması gereklidir. Çünkü hastaların kendi ifadelerinde belirttikleri gecelik CPAP kullanım süresi, objektif değerlendirmeye göre daha yüksektir (5, 9). CPAP uyumunu etkileyen en önemli faktörlerden biri gündüz aşırı uykululuk semptomudur, gündüz aşırı uykululuğu olup CPAP kullanımı ile düzelenler tedaviye daha iyi uyum sağlamaktadır. Hastalık şiddeti ile uyum arasında zayıf ilişki bulunmuştur. Yaş, cinsiyet, medeni durum, sosyoekonomik faktörler, maske tipi ile CPAP uyumu arasında ilişki bulunmamıştır. Nazal direnci yüksek olanlarda uyum daha kötüdür. Hastanın tedavinin etkin olduğuna inanması ve sonuçlardan tatmin olması uyumu arttırmaktadır. Otomatik CPAP cihaz kullanımının uyumla ilişkisi bulunmamış olmakla birlikte fleksibl cihaz kullananlarda uyumun daha iyi olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Isıtıcı- nemlendirici ilavesinin uyumu arttırdığına ait veriler de net değildir. Hastanın hastalığı, tedavisi ve tedavi ile elde edeceği kazanımlar hakkında bilgilendirilmesi, davranışsal destekte bulunulması, telekominikasyon yolu ile destek ve yakın takibi uyumu arttırmaktadır (7,9).