ÖZET

Amaç:

Multipl skleroz (MS) hastalarında demografik, klinik ve polisomnografik verilerle yorgunluk ve uyku bozukluklarını araştırmak ve yaşam kalitesi üzerine etkilerini göstermektir.

Gereç ve Yöntem:

Çalışmaya polisomnografi (PSG), Yorgunluk Şiddeti ölçeği, Epworth Uykululuk ölçeği (EUÖ), Pittsburg Uyku Kalitesi indeksi, Beck Depresyon ve Anksiyete envanteri ile değerlendirilen 30 MS hastası alındı. İnterferon kullanan (n=16) ve kullanmayan (n=14) hastalar, tüm parametrelerde birbirleriyle karşılaştırıldı; EUÖ ve PSG verileri 19 sağlıklı kişiden oluşan bir kontrol grubu ile karşılaştırıldı. Kısa form-36 (SF-36) verileri ise toplum normlarıyla karşılaştırıldı.

Bulgular:

Hastaların %86,7’sinde santral yorgunluk olduğu görüldü. PSG’de, interferon kullanmayanların evre N2 uyku süresi, kullananlara göre anlamlı olarak daha uzun kaydedildi (p<0,001). PSG’ye göre, toplam uyku süresi, uyku etkinliği, evre N3 ve hızlı göz hareketi süresi, solunum bozukluğu indeksi ortalaması, uyku latansı ve toplam bacak hareketlerinin ortalama değeri, hasta grubunda kontrol grubuna göre anlamlı oranda yüksek bulundu (p<0,001). SF-36’nın tüm parametreleri hastalarda anlamlı olarak daha düşüktü (p<0,001). Evre N3 uyku süresi uzunluğu, SF-36’nın fiziksel bileşen özeti ile ilişkili bulundu (p<0,001).

Sonuç:

MS hastalarında yüksek düzeyde yorgunluk, ek olarak nesnel ve öznel uyku parametrelerinde önemli ölçüde bozukluklar bulunmaktadır. Çalışmamızda bu hastaların yaşam kalitesindeki tüm bileşenlerin önemli ölçüde azaldığı ortaya konmaktadır. Ayrıca çalışmamız derin uyku süresinin fiziksel aktivite ile ilişkili olduğunu göstermiş, MS hastalarında uyku değerlendirmesinin önemini vurgulamıştır.

References

Sinnecker T, Mittelstaedt P, Dörr J, Pfueller CF, Harms L, Niendorf T, Paul F, Wuerfel J. Multiple sclerosis lesions and irreversible brain tissue damage: a comparative ultrahigh-field strength magnetic resonance imaging study. Arch Neurol 2012;69:739-45.

Goodin DS. The causal cascade to multiple sclerosis: a model for MS pathogenesis. PLoS One 2009;4:e4565.

Krupp LB, Alvarez LA, LaRocca NG, Scheinberg LC. Fatigue in multiple sclerosis. Arch Neurol 1988;45:435-7.

Roelcke U, Kappos L, Lechner-Scott J, Brunnschweiler H, Huber S, Ammann W, Plohmann A, Dellas S, Maguire RP, Missimer J, Radü EW, Steck A, Leenders KL. Reduced glucose metabolism in the frontal cortex and basal ganglia of multiple sclerosis patients with fatigue: a 18F-fluorodeoxyglucose positron emission tomography study. Neurology 1997;48:156-7.

Flachenecker P, Bihler I, Weber F, Gottschalk M, Toyka KV, Rieckmann P. Cytokine mRNA expression in patients with multiple sclerosis and fatigue. Mult Scler. 2004;10:165-9.

Krupp L, Larocca N, Muir-Nash J, Steinberg A. The Fatigue Severity Scale. Application to patients with multiple sclerosis and systemic lupus erythematosus. Arch Neurol 1989;46:1121-3.

Merlino G, Fratticci L, Lenchig C, Valente M, Cargnelutti D, Picello M, Serafini A, Dolso P, Gigli GL. Prevalence of ‘poor sleep’ among patients with multiple sclerosis: an independent predictor of mental and physical status. Sleep Med 2009;10:26-34.

Italian REMS Study Group, Manconi M, Ferini-Strambi L, Filippi M, Bonanni E, Iudice A, Murri L, Gigli GL, Fratticci L, Merlino G, Terzano G, Granella F, Parrino L, Silvestri R, Aricò I, Dattola V, Russo G, Luongo C, Cicolin A, Tribolo A, Cavalla P, Savarese M, Trojano M, Ottaviano S, Cirignotta F, Simioni V, Salvi F, Mondino F, Perla F, Chinaglia G, Zuliani C, Cesnik E, Granieri E, Placidi F, Palmieri MG, Manni R, Terzaghi M, Bergamaschi R, Rocchi R, Ulivelli M, Bartalini S, Ferri R, Lo Fermo S, Ubiali E, Viscardi M, Rottoli M, Nobili L, Protti A, Ferrillo F, Allena M, Mancardi G, Guarnieri B, Londrillo F. Multicenter case-control study on restless legs syndrome in multiple sclerosis: the REMS study. Sleep 2008;31:944-52.

Kaynak H, Altintas A, Kaynak D, Uyanik O, Saip S, Ağaoğlu J, Onder G, Siva A. Fatigue and sleep disturbance in multiple sclerosis. Eur J Neurol 2006;13:1333-9.

The FAMS study group. Predictors of quality of life among patients with multiple sclerosis: an Italian cross-sectional study. J Neurol Sci 2007;252:121-9.

Benito-Leon J, Morales JM, Rivera-Navarro J. Health-related quality of life and its relationship to cognitive and emotional functioning in multiple sclerosis patients. Eur J Neurol 2002;9:497-502.

Miller DM, Rudick RA, Baier M, Cutter G, Doughtery DS, Weinstock-Guttman B, Mass MK, Fisher E, Simonian N. Factors that predict health-related quality of life in patients with relapsing-remitting multiple sclerosis. Mult Scler 2003;9:1-5.

Demiral Y, Ergor G, Unal B, Semin S, Akvardar Y, Kıvırcık B, Alptekin K. Normative data and discriminative properties of short form 36 (SF-36) in Turkish urban population. BMC Public Health 2006;6:247.

Krupp L. Fatigue is intrinsic to multiple sclerosis (MS) and is the most commonly reported symptom of the disease. Mult Scler 2006;12:367-8.

Lerdal A, Celius E, Krupp L, Dahl AA. A prospective study of patterns of fatigue in multiple sclerosis. Eur J Neurol 2007;14:1338-43.

Veauthier C, Radbruch H, Gaede G, Pfueller CF, Dörr J, Bellmann-Strobl J, Wernecke KD, Zipp F, Paul F, Sieb JP. Fatigue in multiple sclerosis is closely related to sleep disorders: a polysomnographic cross-sectional study. Mult Scler 2011;17:613-22.

Braley T, Chervin R, Segal B. Fatigue, tiredness, lack of energy, and sleepiness in multiple sclerosis patients referred for clinical polysomnography. Mult Scler Int 2012;2012:673936.

Veauthier C. Sleep disorders in multiple sclerosis. Review. Curr Neurol Neurosci Rep 2015;15:21.

Chen JH, Liu XQ, Sun HY, Huang Y. Sleep disorders in multiple sclerosis in China: clinical, polysomnography study, and review of the literature. J Clin Neurophysiol 2014;31:375-81.

Weinges-Evers N, Brandt AU, Bock M, Pfueller CF, Dörr J, Bellmann-Strobl J, Scherer P, Urbanek C, Boers C, Ohlraun S, Zipp F, Paul F. Correlation of self-assessed fatigue and alertness in multiple sclerosis. Mult Scler 2010;16:1134-40.

Schreiber K, Oturai AB, Ryder LP, Madsen HO, Jorgensen OS, Svejgaard A, Sorensen PS. Disease severity in Danish multiple sclerosis patients evaluated by MRI and three genetic markers (HLA-DRB1* 1501, CCR5 deletion mutation, apolipoprotein E). Mult Scler 2002;8:295-8.

Trojan D, Kaminska M, Bar-Or A, Benedetti A, Lapierre Y, Da Costa D, Robinson A, Cardoso M, Schwartzman K, Kimoff RJ. Polysomnographic measures of disturbed sleep are associated with reduced quality of life in multiple sclerosis. J Neurol Sci 2012;316:158-63.

Neau JP, Paquereau J, Auche V, Mathis S, Godeneche G, Ciron J, Moinot N, Bouche G. Sleep disorders and multiple sclerosis: a clinical and polysomnography study. Eur Neurol 2012;68:8-15.

Bamer AM, Johnson KL, Amtmann D, Kraft GH. Prevalence of sleep problems in individuals with multiple sclerosis. Mult Scler 2008;14:1127-30.

Jankovic S. Injectable interferon beta-1b for the treatment of relapsing forms of multiple sclerosis. J Inflamm Res 2010;3:25-31.

Mendozzi L, Tronci F, Garegnani M, Pugnetti L. Sleep disturbance and fatigue in mild relapsing remitting multiple sclerosis patients on chronic immunomodulant therapy: an actigraphic study. Mult Scler 2010;16:238-47.

Braley TJ, Chervin RD. A practical approach to the diagnosis and management of sleep disorders in patients with multiple sclerosis. Ther Adv Neurol Disord 2015;8:294-310.

Raison CL, Rye DB, Woolwine BJ, Vogt GJ, Bautista BM, Spivey JR, Miller AH. Chronic interferon-alpha administration disrupts sleep continuity and depth in patients with hepatitis C: association with fatigue, motor slowing, and increased evening cortisol. Biol Psychiatry 2010;68:942-9.

Stanton B, Barnes F, Silber E. Sleep and fatigue in multiple sclerosis. Mult Scler 2006;12:481-6.

Multipl Skleroz Hastalarında Yorgunluk ve Uyku Bozukluklarının Demografik ve Polisomnografik Olarak İncelenmesi

ÖZET

References