Öz

Amaç

Bireylerin uyku-uyanıklılık ve aktivite zamanlamasındaki bireysel farklılıkları kronotip olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada farklı kronotiplere sahip bireylerin yürütücü işlevler, uykululuk, yorgunluk, depresyon ve anksiyete açısından karşılaştırılması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem

Yaşları 18-45 (23,24±7,20) aralığında olan 116 (%64,4) kadın ve 64 (%35,6) erkek olmak üzere toplam 180 kişiden oluşan katılımcılara, sosyodemografik veri formu, Sabahlılık ve Akşamlılık Ölçeği (SAÖ) Epworth Uykululuk Ölçeği, Yorgunluk Şiddet Ölçeği, Beck depresyon envanteri, Beck anksiyete envanteri, Sayı Menzili testi, Stroop testi, Sözel Akıcılık testi, İz Sürme testi (İST) ve Londra Kulesi testi uygulanmıştır

Bulgular

Katılımcılar SAÖ kullanılarak sabahçıl tip (n=48), akşamcıl tip (n=42), ara tip (n=90) olarak üç gruba ayrılmıştır. Bu kronotip grupları ile yapılan ANOVA bulgularına göre uykululuk, yorgunluk, depresyon ve anksiyete puanları açısından gruplar arasında anlamlı düzeyde farklılık bulunmuşken nöropsikolojik testlerden sadece İST-A süre değişkeninde akşamcıl tip lehine anlamlı düzeyde bir farklılaşmanın olduğu tespit edilmiştir. Korelasyon analizi sonuçlarına göre SAÖ’den alınan puanlar ile uykululuk, yorgunluk, depresyon, SAT-hayvanlar ve SAT- KAS arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler saptanmıştır.

Sonuç

Dikkat, çalışma belleği, sözel akıcılık, zihinsel esneklik, enterferansa direnç, planlama ve problem çözme gibi yürütücü işlevlerde kronotiplerin benzer performans gösterdikleri bulunmuştur. Dolayısıyla sirkadiyen tipolojinin yürütücü işlevler üzerinde sınırlı bir etkisinin olduğu söylenebilir.