ÖZET

Amaç:

Uyku ihtiyacı evrenseldir ve işlevi tam olarak açıklığa kavuşturulmamıştır. Gündüz uyarılmışlık hali öğleden sonra düşüşe geçer. Bu düşüşü önlemenin yöntemlerinden biri de gündüz uykusudur. Bu araştırmanın amacı, ikram uykusu olarak uygulanan 60 dakikalık gündüz uykusunun bilişsel performans üzerindeki etkilerinin incelenmesidir.

Gereç ve Yöntem:

Çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Biyofizik Anabilim Dalı Uyku Dinamiği Araştırma Laboratuvarı’nda gerçekleştirilmiştir. Farklı iki gün laboratuvara gelen katılımcılar bir gün uyumuş diğer gün ise kontrol grubuna dahil edilmiştir. Çalışmaya 19-24 yaş arasında nörolojik, psikolojik, kronik hastalığı olmayan ve uyku bozukluğu tanısı almamış toplam 14 sağlıklı birey (5 erkek; ortalama yaş: 21,86±1,23 yıl) katılmıştır. Katılımcılar her iki koşul öncesinde normal uyku düzenlerinde uyumuşlardır. Uyku kaydının öncesinde katılımcılara çeşitli bilişsel testler uygulanmıştır. Uyku sırasında ise uyku/uyanıklık durumunu takip etmek amacıyla elektroensefalografiden yararlanılmıştır. Altmış dakikanın sonunda katılımcılar uyandırılmış ve sonrasında tekrar aynı testleri yapılmıştır. Uyku kaydının yapılmadığı kontrol gününde ise katılımcılara belirlenen anketler uygulanmıştır. Dinlenme süresi uyku süresinde olduğu gibi 60 dakika olarak belirlenmiştir.

Bulgular:

Araştırmada 14 sağlıklı bireyin gündüz uykusu ve kontrol günlerindeki bilişsel performansları ölçülmüştür. Katılımcılar ortalama 57,3 (±3,57) dakika uyumuşlardır. Katılımcıların gündüz uykusu ve kontrol günlerindeki N-Back, Psikomotor Vijilans testi ve Timewall testleri skorları incelendiğine uyku sonrası farklılaşma görülse de anlamlı fark bulunamamıştır.

Sonuç:

Gündüz uykusunun bilişsel fonksiyonlar üzerinde farklı etkileri bulunmaktadır. İlerleyen araştırmalarda yedekleme ve ikram gündüz uykusunun davranışsal ve uyku evreleri açısından elektrofizyolojik olarak değerlendirilmesi hedeflenmektedir.

References

Evans FJ, Cook MR, Cohen HD, Orne EC, Orne MT. Appetitive and replacement naps: EEG and behavior. Science 1977;197:687-9.

Milner CE, Cote KA. Benefits of napping in healthy adults: impact of nap length, time of day, age, and experience with napping. J Sleep Res 2009;18:272-81.

Hayashi M, Watanabe M, Hori T. The effects of a 20 min nap in the mid-afternoon on mood, performance and EEG activity. Clin Neurophysiol 1999;110:272-9.

Hayashi M, Fukushima H, Hori T. The Effects of short Daytime Naps for Five Consecutive Days. Sleep Res Online 2003;5:13-7.

Lovato N, Lack L. The effects of napping on cognitive functioning. Prog Brain Res 2010;185:155-66.

Dinges DF. Adult Napping and Its Effects on Ability to Function. In: Stampi C, editor. Why We Nap [Internet]. Boston, MA: Birkhäuser Boston; 1992 [cited 2017 Oct 4]. p. 118–34. Available from: http://link.springer.com/10.1007/978-1-4757-2210-9_9.

Stampi C. Why we nap: evolution, chronobiology, and functions of polyphasic and ultrashort sleep [Internet]. Boston: Birkhäuser; 1992 [cited 2017 Sep 11]. Available from: http://books.google.com/books?id=LYlFAQAAIAAJ

Takahashi M, Fukuda H, Arito H. Brief naps during post-lunch rest: effects on alertness, performance, and autonomic balance. Eur J Appl Physiol Occup Physiol 1998;78:93-8.

Takahashi M, Nakata A, Haratani T, Ogawa Y, Arito H. Post-lunch nap as a worksite intervention to promote alertness on the job. Ergonomics 2004;47:1003-13.

Ağargün MY, Kaya H, Anlar Ö. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksinin Geçerliği ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Derg 1996;7.

Ağargün MY, Çilli AS, Kara H, Bilici M, Telcioğlu M, Semiz ÜB, Başoğlu C. Epworth Uykululuk Ölçeğinin geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Derg 1999;10:261-7.

Kılıç M. Belirti Tarama Listesi (SCL-90-R)’nin Geçerlilik ve Güvenirliği. Türk Psikolojik Danışma Ve Rehb Derg 1991;1:45-52.

Öner N, Le Compte A. Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 1985.

Wilkinson RT, Houghton D. Field test of arousal: a portable reaction timer with data storage. Hum Factors 1982;24:487-93.

Englund CE, Reeves DL, Shingledecker CA, Thorne DR, Wilson KP. Unified Tri-Service Cognitive Performance Assessment Battery (UTC-PAB). 1. Design and Specification of the Battery. U. S. Army Medical Research and Development Command; 1986.

Hayashi M, Motoyoshi N, Hori T. Recuperative power of a short daytime nap with or without stage 2 sleep. Sleep 2005;28:829-36.

Dinges DF, Orne MT, Orne EC, Evans FJ. Voluntary self-control of sleep to facilitate quasi-continuous performance. U.S. Army Medtcal Research and Development Command; 1980.

Mednick S, Nakayama K, Stickgold R. Sleep-dependent learning: a nap is as good as a night. Nat Neurosci 2003;6:697-8.

İkram Gündüz Uykusunun Bilişsel Fonksiyonlar Üzerindeki Etkisi

ÖZET

References