ÖZET

Huzursuz bacaklar sendromu ya da yeni adı ile Willis-Ekbom Hastalığı (WEH), tipik olarak bacaklarda tarif edilmesi güç bir his ile karakterize uyku ile ilişkili hareket bozukluğudur. Nadiren izole ya da bacaklardaki semptomlara eşlik eden genital huzursuzluk semptomları gözlenebilir. Paylaştığımız olgu, bacaklarda hafif ancak sosyal yaşamını etkileyecek şiddette genital semptomları olan bir WEH olgusudur. Genital semptomlar, orgazm ve L-Dopa ile düzelme göstermektedir. Bu nedenle, bacaklar için tanımlanmış olan WEH tanı kriterlerini karşılayan genital semptomlu hastalarda WEH tanısı ayırıcı tanıda yer almalıdır.

Giriş

Huzursuz bacaklar sendromu ya da yeni adlandırma ile Willis-Ekbom hastalığı (WEH), sıklıkla bacaklarda nadiren diğer vücut bölgelerinde yanma, karıncalanma, batma ve bazen de tarif edilmesi güç bir his varlığı ile karakterize uyku ile ilişkili hareket bozukluğudur. Hastalık tanısı Uluslararası Uyku Bozuklukları (ICSD-2) tanı kriterlerine göre klinik olarak konur (1). Bu 4 temel klinik özelliğin hepsinin varlığında hasta WEH tanısı alır; i. Rahatsız edici, hoş olmayan bir his varlığı, ii. Temel semptomun istirahatle artma göstermesi, iii. Hareket etme ya da germe ile kısmen ya da tamamen düzelmesi, iv. En şiddetli olarak akşam saatlerinde görülmesi. Bu temel klinik özelliklere ek olarak, mevcut durum başka bir medikal durum, uyku ya da nörolojik bozukluk ile açıklanamamalıdır. Tanı kriterlerini tam olarak karşılamayan hastalarda; dopaminerjik tedavi yanıtı, aile öyküsü ve uykuda periyodik bacak hareketlerinin varlığı destekleyici tanı kriterleri olarak kullanılır.

Ancak, WEH semptomları, bacaklar dışında kol, yüz, genital bölge gibi atipik lokalizasyonlarda da görülebilmektedir (2-4).

Biz burada, WEH semptomları bacaklarda hafif olmakla birlikte, uyku poliklinik başvurusuna neden olacak şiddette genital yakınmaları olan bir WEH olgusunu paylaşmak istiyoruz.

Olgu

Yirmi yedi yaşında kadın hasta, belirgin olarak cinsel bölgesinde, daha az şiddette bacaklarda yanma, kıpırtı hissi yakınması ile başvurdu. Şikayeti akşamları özellikle yatma sırasında ortaya çıkıyor ve bacaklarını yıkamakla rahatlama oluyormuş. Eşi, gece yatakta çok hareket ettiğinden şikayetçi imiş. Hastanın cinsel bölgesindeki kıpırtı hissi ancak ilişkiye girmekle düzeliyor, fakat kısa bir süre sonra tekrarlıyormuş. Hasta bir sene önce doğum yapmış, yakınması gebelik öncesinde hafif şiddette iken gebelikte belirgin artma göstermiş. Doğum sonrası yakınma şiddetinde azalma olmuş, ancak özellikle genital yakınması hastanın sosyal yaşamını etkileyecek şiddette devam ediyormuş.

Hastanın özgeçmiş ve soygeçmişinde özellik yoktu. Genel fizik muayenesi normal saptandı. Temel biyokimyasal ve kan sayımı tetkikleri normaldi, ayrıca serum demir, demir bağlama, ferritin, tiroid fonksiyon testleri normal sınırlardaydı. Hastaya WEH tanısı ile L-Dopa başlandı ve tedavi ile belirgin düzelme gözlendi. Bu düzelme, hastalık şiddet derecelendirme skalası ile de ortaya kondu.

Tartışma

WEH’de genital semptomlar izole olabileceği gibi bizim vakamızda olduğu gibi bacaklardaki yakınmalara eşlik edebilir. Literatürde, genital semtomların daha çok hastalığın ilerleyen dönemlerinde ya da menapoz sonrası görüldüğü tarif edilmiştir (5). Burada östrojenin WEH üzerine koruyucu etkisi öne sürülmektedir. Ancak östrojen ve WEH semptomları arasındaki ilişkiyi değerlendiren çalışma sonuçları çelişkili bulunmuştur (6-8). Bizim olgumuzda günlük yaşamı etkileyecek şiddette WEH semptomları gebelik sırasında ortaya çıkmıştır. Ancak hastamız bize gebelik sürecinde değil, doğum sonrasında başvurmuştur. Çünkü hasta, özellikle genital semptomlarda belirgin artma olduğunu söylemiştir.

Olgudaki erken başlangıçlı genital semptomların nedeni bilinmemektedir. Daha az şiddette de olsa bacaklardaki semptomlar, WEH tanısı konmasında yardımcı olmuştur. Çünkü izole genital semptomları olan hastalar çoğunlukla başka birimlere başvurmaktadır. Diğer yandan, izole genital semptomların varlığı ayrıntılı ürolojik değerlendirme gerektirmektedir. Başka bir ürolojik hastalığı saptanmayan ve WEH’in bir parçası olarak tanımlanan bu olgular genital huzursuzluk sendromu olarak tanımlanmakta ve bacaklarda tanımlanan klinik tanı kriterleri genital şikayetler için de kullanılmaktadır. Bu olgularda, bizim olgumuzda olduğu gibi, orgazm ile kısmi ya da tamamen düzelme gözlenmiştir (9).

Sonuç olarak; WEH bacaklardaki tipik semptomlarla karakterize olmakla birlikte atipik anatomik lokalizasyon gösterebilmektedir. Bu anatomik lokalizasyonlardan birisi de genital bölgedir. Bu hasta grubunda da L-Dopa tedavisine olumlu yanıt alınan vaka örnekleri literatürde mevcuttur. Burada, tanı sürecinde en önemli nokta WEH tanısının akla gelmesidir.