ÖZET

Amaç:

Araştırmada, Koronavirüs hastalığı-2019 pandemisinde hemşirelik öğrencilerinde kronitip, sosyal jetlag, dikkat kontrolü ve akademik başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:

Tanımlayıcı tipte olan araştırma Temmuz 2021-Nisan 2022 tarihleri arasında Öğrenci Hemşireler Derneği’ne üye ve çalışmaya katılmaya gönüllü lisans hemşirelik öğrencileri (n=405) ile online olarak yürütülmüştür. Araştırmanın verilerinin toplanmasında öğrencilerin akademik başarı bilgileri ve kronotipini etkileyebilecek sosyodemografik verileri, Öğrenci Bilgi Formu ile değerlendirilmiştir. Ayrıca Sosyal Jetlag Formu, Sabahçıl Akşamcıl Ölçeği ve Dikkat Kontrol Ölçeği değerlendirme için kullanılmıştır.

Bulgular:

Çalışmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 20,29±0,91, %75,8’i kadın ve %41,5’i birinci sınıf öğrencisidir. Öğrencilerin kronotipleri incelendiğinde; %18,0’ının sabahçıl tip, %68,6’sının ara tip ve %13,4’ü akşamcıl tipte oldukları görülmüştür. Öğrencilerin kronotip özellikleri ile ağırlıklı geçer notu, dikkat kontrol puan ortalaması ve hafta içi uyku süresi incelendiğinde, aralarında anlamlı bir fark görülmemiştir (p>0,05). Ancak kronotiplere göre sosyal jetlag saat ortalaması karşılaştırıldığında, istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,05). Sabahçıl öğrencilerin sosyal jetlag değerleri akşamcıl ve ara tipte olanlara göre anlamlı düzeyde daha düşük olduğu bulunmuştur. Ara tipte olanlarda sosyal jetlag değerleri akşamcıl tipte olanlara göre anlamlı derecede daha düşüktür (p<0,005).

Sonuç:

Pandemi sonrası dönemdeki sosyal jetlag ve kronotip değişkenleri ile dikkat kontrolü ve akademik başarı arasında anlamlı bir ilişki saptanamamıştır. Akşamcıl tip kronotipe sahip öğrenciler ve sosyal jetlag değeri için kendi zaman çizelgelerini oluşturmalarının olumlu anlamda bir değişim yarattığından söz edilebilir. Ancak pandemi sonrası yeni dönemde üniversite öğrencilerinin yeni normale adaptasyonu açısından bu olumlu görünen değişimin aslında olumsuz sonuçları olduğu düşünülmektedir. Pandemi sonrası dönemde kronotipler üzerinde oluşan değişimler ile ilgili yapılacak daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.

References

Wittmann M, Dinich J, Merrow M, Roenneberg T. Social jetlag: misalignment of biological and social time. Chronobiol Int 2006;23:497-509.

Müller MJ, Haag A. The concept of chronotypes and its clinical importance for depressive disorders. Int J Psychiatry Med 2018;53:224-40.

Jankowski KS.Is the shift in chronotype associated with an alteration in well-being?, Biological Rhythm Research 2015;46:237-48.

Evansová K, Červená K, Novák O, Dudysová D, Nekovářová T, Fárková E, Fajnerová I. The effect of chronotype and time of assessment on cognitive performance. Biological Rhythm Research 2022;53:608-27.

Preckel F, Lipnevich AA, Schneider S, Roberts RD. Chronotype, cognitive abilities, and academic achievement: A meta-analytic investigation. Learning and Individual Differences 2011;21:483-92.

Zerbini G, Kantermann T, Merrow M. Strategies to decrease social jetlag: Reducing evening blue light advances sleep and melatonin. Eur J Neurosci 2020;51:2355-66.

McGowan NM, Uzoni A, Faltraco F, Thome J, Coogan AN. The impact of social jetlag and chronotype on attention, inhibition and decision making in healthy adults. J Sleep Res 2020;29:e12974.

de Medeiros Lopes XF, Araújo MFS, Lira NCC, Dantas DS, de Souza JC. Social, Biological and Behavioral Factors Associated with Social Jet Lag and Sleep Duration in University Students from a Low Urbanized City. J Multidiscip Healthc 2022;15:11-20.

Minges KE, Redeker NS. Delayed school start times and adolescent sleep: A systematic review of the experimental evidence. Sleep Med Rev 2016;28:86-95.

Zavecz Z, Nagy T, Galkó A, Nemeth D, Janacsek K. The relationship between subjective sleep quality and cognitive performance in healthy young adults: Evidence from three empirical studies. Sci Rep 2020;10:4855.

Singh J, Steele K, Singh L. Combining the Best of Online and Face-to-Face Learning: Hybrid and Blended Learning Approach for COVID-19, Post Vaccine, & Post-Pandemic World. Journal of Educational Technology Systems 2021;50:140-71.

Duan H, Gong M, Zhang Q, Huang X, Wan B. Research on sleep status, body mass index, anxiety and depression of college students during the post-pandemic era in Wuhan, China. J Affect Disord 2022;301:189-92.

Castilhos Beauvalet J, Luísa Quiles C, Alves Braga de Oliveira M, Vieira Ilgenfritz CA, Hidalgo MP, Comiran Tonon A. Social jetlag in health and behavioral research: a systematic review. ChronoPhysiology and Therapy 2017;7:19-31.

Díaz-Morales JF, Escribano C. Social jetlag, academic achievement and cognitive performance: Understanding gender/sex differences. Chronobiol Int 2015;32:822-31.

Silva CM, Mota MC, Miranda MT, Paim SL, Waterhouse J, Crispim CA. Chronotype, social jetlag and sleep debt are associated with dietary intake among Brazilian undergraduate students. Chronobiol Int 2016;33:740-8.

Hasan MM, Jankowski KS, Khan MHA. Morningness-eveningness preference and shift in chronotype during COVID-19 as predictors of mood and well-being in university students. Pers Individ Dif 2022;191:111581.

Horne JA, Ostberg O. A self-assessment questionnaire to determine morningness-eveningness in human circadian rhythms. Int J Chronobiol 1976;4:97-110.

Pündük Z, Gür H, Ercan I. Sabahçil-Akşamcil Anketi Türkçe Uyarlamasinda Güvenilirlik Calişmasi [A reliability study of the Turkish version of the mornings-evenings questionnaire]. Turk Psikiyatri Derg 2005;16:40-5.

Fajkowska M, Derryberry D. Psychometric properties of Attentional Control Scale: The preliminary study on a Polish sample. Polish Psychological Bulletin 2010;41:1-7.

Akın A, Kaya Ç, Uysal R, Çardak M, Çitemel N, Özdemir E, Gülşen M. Dikkat Kontrol Ölçeği Türkçe Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri 2013

Yüksek Öğretim Kurumu. 4’lük sistemdeki notların 100’lük sistemdeki karşılıkları. https://oyp.yok.gov.tr/Documents/Anasayfa/4lukSistem.pdf

Ramírez-Contreras C, Zerón-Rugerio MF, Izquierdo-Pulido M. Life before and after COVID-19: The 'New Normal' Benefits the Regularity of Daily Sleep and Eating Routines among College Students. Nutrients 2022;14:351.

Fischer D, Lombardi DA, Marucci-Wellman H, Roenneberg T. Chronotypes in the US - Influence of age and sex. PLoS One 2017;12:e0178782.

Randler C, Engelke J. Gender differences in chronotype diminish with age: a meta-analysis based on morningness/chronotype questionnaires. Chronobiol Int 2019;36:888-905.

Marelli S, Castelnuovo A, Somma A, Castronovo V, Mombelli S, Bottoni D, Leitner C, Fossati A, Ferini-Strambi L. Impact of COVID-19 lockdown on sleep quality in university students and administration staff. J Neurol 2021;268:8-15.

Çıray N, Özcan A. Effect of social jetlag and chronotype on academic achievement in nursing students during the COVID-19 pandemic. Prog Health Sci 2021;11.

Tanioka K, Kayaba M, Tomishima S, Komada Y, Inoue Y. Changes in sleep behavior, sleep problems, and psychological distress/health-related quality of life of young Japanese individuals before and during the COVID-19 pandemic. Chronobiol Int 2022;39:781-91.

Montagnese S, Zarantonello L, Formentin C, Giusti G, Mangini C, Isherwood CM, Paoli A, Mapelli D, Rizzuto R, Toppo S, Skene DJ, Vettor R, Costa R. Sleep and circadian indices for planning post-pandemic university timetables. medRxiv 2022;1-30.

Merikanto I, Kronholm E, Peltonen M, Laatikainen T, Lahti T, Partonen T. Relation of chronotype to sleep complaints in the general Finnish population. Chronobiol Int 2012;29:311-7.

Staller N, Randler C. Changes in sleep schedule and chronotype due to COVID-19 restrictions and home office. Somnologie (Berl) 2021;25:131-7.

Znazen H, Slimani M, Bragazzi NL, Tod D. The Relationship between Cognitive Function, Lifestyle Behaviours and Perception of Stress during the COVID-19 Induced Confinement: Insights from Correlational and Mediation Analyses. Int J Environ Res Public Health 2021;18:3194.

Taillard J, Sagaspe P, Philip P, Bioulac S. Sleep timing, chronotype and social jetlag: Impact on cognitive abilities and psychiatric disorders. Biochem Pharmacol 2021;191:114438.

COVID-19 Pandemisinde Hemşirelik Öğrencilerinde Kronotip, Sosyal Jetlag, Dikkat Kontrolü ve Akademik Başarı İlişkisi

ÖZET

References