Çoklu Uyku Latans Testi (ÇULT)
• Doğrudan uykululuk düzeyi ile ilişkili olan uykuya dalma hızını ölçmek amaçlanır. • Ayrıca narkolepsi tanısına yönelik hızlı göz hareketi (REM) başlangıçlı uykunun saptanmasına imkan veren bir yöntemdir. • Gün içinde 2 saat arayla yirmişer dakikalık 4-6 uyku kaydı uygulamasıdır. • Bir gecelik polisomnografi (PSG) çalışmasından sonraki gün içinde uygulanır. • Gece PSG’de en az 6 saat uyku kaydı olmalıdır. • Yarım gece (split night) kayıt sonrası ÇULT yapılmamalıdır. • Montajda kullanılan elektrotlar; elektroensefalogram (Santral ve oksipital EEG), referans elekrotlar (M1 ve M2), elektrookulogram (EOG), çene elektromiyogram (EMG), elektrokardiyogram (EKG). • Otuz dakika önce sigara içmemesi istenir. • On beş dakika önce uyarıcı faaliyetler ve fiziksel aktiviteler kesilir. • On dakika önce rahat kıyafetlerini giymesi, yatmak için hazırlanması, varsa tuvalet ihtiyacını gidermesi istenir. • Beş dakika önce yatağına yatması istenir. Biyokalibrasyon işlemleri tamamlanır. • Otuz saniye önce uyumak için rahat bir pozisyon alması istenir. • Beş saniye önce “lütfen rahat bir pozisyon alın, gözlerinizi kapatın ve uyumaya çalışın” komutu verilir. • Işık söndürülür ve kayıt başlanır. • Işığın söndürülmesi ve kaydın başlaması eş zamanlı olmalıdır. • Işığın söndürülmesi ile başlanan kayıttan ilk uyku epoğuna kadar geçen süre uyku latansı olarak kabul edilir. • Kayıtlarda eğer uykuya geçiş görülmez ise kayıt 20 dakika sonra tamamlanır. • Uyku dönemin görülmesi halinde kayıt 15 dakika daha devam edilir. • Uyku latansı: Işığın söndürülmesi ile başlanan kayıttan ilk uyku epoğuna (N1 uyku dahil) kadar geçen süredir. • REM latansı: İlk uyku epoğundan REM uykusunun başladığı ilk epoğa kadar geçen süredir.
Uyanıklığı Sürdürme Testi
• Bireyin uykuyu engelleyebilme, uyanık kalabilme yeteneğini değerlendirmek amaçlanır. • Uyanıklığı sürdürme testi, 2 saat ara ile 40 dakikalık 4 kayıt olarak uygulanır. • Hasta uyandıktan 1,5-3 saat sonra (saat 9:00 veya 10:00’da) ilk kayıt yapılır. • Gece PSG çalışması şart değildir. • 1-2 haftalık uyku günlüğü takibi şart değildir. • ÇULT’de olduğu gibi EEG (santral, oksipital), çene EMG, EOG ve EKG kaydı alınır. • Her kayıt öncesi önce biyokalibrasyon yapılır. • Hastaların rahat bir pozisyonda olduklarından emin olduktan sonra “lütfen rahat oturun ve olabildiğince uyanık kalmaya çalışın. İleri bakın ve ışığa doğrudan bakmayın” komutu verilerek kayıt başlanır. • Kayıtlar sırasında hastanın loş bir odada (0,10-0,13 lux, görme alanının dışında kalan aydınlatma cihazı) rahat bir koltuk ya da katlanır bir yatakta oturur pozisyonda, baş ve boyun yastıkla desteklenerek, günlük rahat kıyafetleri oturması istenir. • Kayıt süresince hastanın kendisini uyanık tutmaya yönelik eylemlerine (yatakta hareket etmek, şarkı söylemek, kendine vurmak gibi) izin verilmemeli ve takip edilmelidir. • Eğer hasta uyumaz ise 40 dakika sonunda kayıt sonlandırılır. • Ardışık 3 epok evre N1 uykusu veya diğer uyku dönemlerinden bir epok gözlendiğinde kayıt tamamlanır. • Işığın söndürülmesi ile başlanan kayıttan ilk uyku epoğuna kadar geçen süre uyku latansı olarak kabul edilir. • Dört kayıttan alınan uyku latanslerinin aritmetik ortalaması ile ortalama uyku latansı hesaplanır. • Ortalama uyku latansının 8 dakikanın altında olması anormal kabul edilir.
