Hipersomni ve hipersomnolans terimleri farklı anlamlar içermektedir. Hipersomniden kasıt uyku süresinde artış iken hipersomnolanstan kasıt ise artmış uykululuk halidir. Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflaması 3’de (ICSD-3), santral nedenli hipersomniler alt grubu değişmiştir.
- Narkolepsi tip 1
- Narkolepsi tip 2
- İdiyopatik hipersomni
- Kleine-Levin Sendromu
- Hipersomni, medikal duruma bağlı
- Hipersomni, ilaç ya da maddeye bağlı
- Hipersomni, psikiyatik bozukluk ile ilişkili
- Yetersiz uyku sendromu
- İzole semptomlar ya da normal varyantlar
- Uzun uykucular
Narkolepsi Tip 1
Alternatif olarak, hipokretin yetersizlik sendromu, narkolepsi-katapleksi veya katapleksili narkolepsi terimleri kullanılmaktadır.
Tanı kriterleri
A ve B mutlak karşılanmalıdır.
- Hastada gün içi önlenemez uyku ihtiyacı ya da gündüz uyku periyodlarının en az üç aydır olması
- Aşağıdakilerden en az birinin varlığı
- Katapleksi ve ÇULT’da ortalama uyku latansının ≤ 8 dakika ve 2 ya da daha fazla SOREMP olması. Nokturnal PSG’de ortaya çıkan SOREM (uyku başlangıcından ilk 15 dakika içinde) ÇULT’daki bir SOREMP yerine geçer
- İmmunoreaktivite ile ölçülen BOS hipokretin-1 düzeyinin ≤ 110 μg/dl ya da normal deneklerden elde edilen değerlerin 1/3’ünden düşük olması
Narkolepsi Tip 2
Alternatif olarak, katapleksisiz narkolepsi terimleri kullanılmaktadır.
Tanı kriterleri
A ve E mutlak karşılanmalıdır.
- Hastada gün içi önlenemez uyku ihtiyacı ya da gündüz uyku periyodlarının en az üç aydır olması
- ÇULT’da ortalama uyku latansının ≤ 8 dakika ve 2 ya da daha fazla SOREMP olması. Nokturnal PSG’de ortaya çıkan SOREM (uyku başlangıcından ilk 15 dakika içinde) ÇULT’daki bir SOREMP yerine geçer
- Katapleksi olmamalı
- BOS hipokretin-1 düzeyi ölçülmemiş ya da immunoreaktivite ile ölçülen BOS hipokretin-1 düzeyinin ≥ 110 μg/dl ya da normal deneklerden elde edilen değerlerin 1/3’ünden düşük olmaması
- Hipersomnolans ve/veya ÇULT bulguları yetersiz uyku, tıkayıcı uyku apne sendromu, gecikmiş uyku fazı bozukluğu ya da medikasyon/madde kullanımı/yoksunluğu ile açıklanamamalı
İdiyopatik Hipersomni
Tanı kriterleri (A-F karşılanmalı)
- En az 3 aydır, önlenemeyen uyku ihtiyacı veya günlük uyku atakları
- Katapleksi olmamalı
- ÇULT’da < 2 SOREMP olması veya SOREMP yoksa; önceki PSG’de REM latansının >15 dk olması
- En az birisinin varlığı
- ÇULT’da ortalama uyku latansı ≤8 dk
- Uyku deprivasyonu düzeltildikten sonraki 24 saatlik PSG’de veya uyku günlüğü ile birlikte aktigrafide ≥660 dk (tipik olarak 12-14 saat) toplam uyku süresi gösterilmesi (uyku kısıtlaması olmaksızın; ortalama 7 günlük)
- Yetersiz uyku sendromunun dışlanması (gerekli ise en az 1 haftalık aktigrafi ile; gece yatakta kalma süresi arttırıldıktan sonra uykululuğun düzelmediğinin gösterilmesi)
- Hipersomnolans ve/veya ÇULT bulguları; başka bir uyku bozukluğu, hastalık veya ilaç-madde kullanımı ile açıklanamaması
Kleine-Levin Sendromu
Tanı kriterleri (A-E karşılanmalı)
- Hasta, uzunluğu 2 gün – 5 hafta arasında değişmek üzere en az 2 kez tekrarlayan «artmış uykululuk ve uyku süresi» epizodu tanımlamalı
- Epizodlar genellikle yılda birden çok – en azından 18 ayda bir kere- tekrarlar
- Epizodlar arasında kişi dikkat, kognitif fonksiyon, davranış ve duygudurum yönüyle normaldir
- Epizodlar süresince en az birisi eşlik eder
- Kognitif disfonksiyon
- Algı değişikliği
- Yeme bozukluğu (anoreksi veya hiperfaji)
- Disinhibe davranış (hiperseksüalite vb)
- Hipersomnolans ve ilişkili semptomlar başka bir uyku bozukluğu, hastalık (özellikle bipolar bozukluk) veya ilaç ve/veya madde kullanımı ile açıklanamamalı.